Anne babaların büyüme çağındaki çocuklarıyla sağlıklı ilişki kurabilmeleri; mutlu, sorunların üstesinden gelebilen, kendini ifade edebilen, başarılı bireyler yetiştirebilmeleri için pedagojik destek alması önemlidir.

Pedagojik danışmanlık, okul ortamında yaşanabilecek sorunlarda ve eğitim hayatının sağlıklı bir şekilde planlanmasında da ihtiyaç duyulan bir destek hizmetidir.

Pedagojik Danışmanlık Hizmetleri; genel anlamda çocukluk ve ergenlik döneminde bireye ve ebeveynine danışmanlık hizmetlerini kapsar. Merkezimizde sunulan pedagojik danışmanlık hizmetleri şunlardır:

• Çocukların davranış ve uyum sorunları
• Duygu kontrolü, öfke nöbetleri
• Alt ıslatma, dışkı kaçırma
• Tırnak ve saç yeme, parmak emme
• Uyku sorunları
• Kaygı problemleri
• Okul fobisi, ebeveynden ayrılma kaygısı
• Gece korkuları, takıntı ve tikler
• Tuvalet alışkanlığı
• Yalan Söyleme ve çalma Davranışı
• TV ve bilgisayar bağımlılığı
• Anne baba tutum ve rolleri
• Çocuk yetiştirme becerileri
• Okula ve eğitime adaptasyon
• Dikkat ve odaklanma sorunları
• Ders çalışma alışkanlıkları
• Sınav kaygısı
• Eğitim danışmanlığı
• Performans değerlendirme
• Akademik başarısızlık ve öğrenme bozuklukları
• Doğru ders çalışma yöntemleri

Gerekli oyun materyallerinin bulunduğu oyun odasında uygulanan, çocuğun gelişimini hedefleyen bir danışmanlık yöntemidir. Bu süreçte çocuğun kendini ifade edebilmesi, duygu, düşünce ve davranışlarını keşfedebilmesi amaçlanır. Oyun ve oyuncaklar kullanılarak çocukların sorunları çözmelerine ve olumsuz davranışlarını değiştirmelerine yardımcı olunur.

Niçin Oyun Terapisi?

Çocuklar, içinde bulundukları ruhsal problemleri sözlü ifade etmede ve uzun süreli dikkatte çok zorlanırlar. Çocuğun uzun süreli terapiye alınması gözlemlenmesi için oyun-terapisi klasik terapi yöntemlerine göre çok daha başarılı sonuçlar vermektedir.

Hangi Sorunlarda Kullanılır?

Oyun Terapisi başta depresyon, kaygı problemleri, takıntılar, içe kapanıklık, kardeş kıskançlığı ve davranış sorunları olmak üzere hemen hemen her ruhsal bozuklukta ana tedavi ya da yardımcı tedavi yaklaşımı olarak kullanılabilmektedir. 3-12 yaş aralığındaki çocuklara uygulanması önerilmektedir.

Kimler Uygulayabilir?

Bu alanda eğitim almış bir çocuk psikoloğu ya da psikolojik danışman tarafından, sadece bu amaçla hazırlanmış alanlarda uygulanabilir.

Danışmanlık Süreci Ne kadardır?

Öngörmek oldukça zordur. Süreci; çocuğun içinde bulunduğu gelişimsel dönem, yaşadığı problem durum ve problemin derinliği belirler. Haftada 1 ya da 2 defa uygulanan oyun terapi seansları birkaç oturumda sonlanabileceği gibi birkaç ay da sürebilir.

Zihinsel, duygusal, sosyal ve motor gelişimi ölçen bu testlerin amacı; çocukların becerilerini, davranışlarını, kişiliklerini ve akademik eğilimlerini değerlendirmektir. Çocuk Değerlendirme Testleri aşağıda belirtilen amaçlar doğrultusunda kullanılmaktadır:

• Çocukları sağlıklı bir şekilde gözlemlemek.
• Gelişimlerini takip edebilmek.
• Normal ve normal dışı davranış gösteren çocukların gelişim takibini yapabilmek.
• Seyrinde gitmeyen gelişim alanlarını belirlemek.
• Yaşına uygun, beklenen gelişimi göstermeyen çocukları erken fark etmek.
• Desteğe gereksinim duyan çocukların gelişim değerlendirmelerini yaparak, uygun yönlendirme ve yardım hizmetlerini sunmak.

Burdon Dikkat Testi: 10-20 yaş arasındaki bireylere uygulanan bir dikkat testidir. Dikkat eksikliği ve odaklanma sorunu yaşayan bireylerin belirlenmesinde ön bilgi edinmeye yardımcı bir araç olarak kullanılır.

Frankfurter Dikkat Testi: 60-72 ay arası çocukların dikkatini değerlendirmek üzere planlanmış bir performans testidir. Tanı koymada tek başına yeterli değildir fakat dikkat eksikliğini belirlemede etkilidir. Okula başlayan öğrencilerde en erken 14. gün sonrasında uygulanmalıdır.

D2 Dikkat Testi: 9-60 yaş arası kişilerin, psikomotor hız ve öğrenme fonksiyonlarının ölçülmesinde, dikkat eksikliğinin saptanmasında kullanılan objektif bir testtir. Seçici dikkati ve zihinsel konsantrasyonu belirlemek için geliştirilmiştir.

Frostig Gelişimsel-Görsel Algı Testi: 4-8 yaş arasındaki çocukların görsel algılarını değerlendirmeye yardımcı olan bir algı ve performans testidir. Test çocuklardaki görsel algı problemlerini ve derecesini saptamak, uygun akademik programa karar vermek amacıyla kullanılabilir. Bir kalem-kâğıt testi olup görsel algıyı 5 farklı boyutta (el-göz koordinasyonu, şekil-zemin ayrımı, şekil sabitliği, mekân-konum algısı, mekân ilişkilerinin algısı) değerlendirir.

Metropolitan Okul Olgunluğu Testi: 66-72 ay aralığındaki çocuklara uygulanan, çocuğun ilkokula başlamaya hazır olup olmadığını ölçen bir okul olgunluk testidir. Testin sonucunda, çocuğunuzun okul için gereken olgunluğa ne ölçüde hazır olduğu, verilen yönergeyi alma ve uygulamayı başarma becerisi hakkında sağlıklı veriler elde edilir.

Kelime Anlama, Cümleler, Genel Bilgi, Eşleştirme, Sayılar ve Kopya Etme şeklinde altı bölümden oluşmaktadır. Değerlendirme sonunda çocuğun okula başlamaya uygun bilgiye sahip olduğu veya olmadığı ortaya çıkar. Aile bu sonuçlara göre yönlendirilir.

Ankara Gelişim Tarama Envanteri: 0-6 yaş arasındaki çocukların gelişimlerini değerlendiren, gelişimlerinin yaşına göre ne düzeyde olduğunu tespit etmek amacıyla kullanılan gelişim tarama testidir.

Yaşamın ilk 6 yılındaki gelişim, 154 madde ve 5 kategoride (dil-bilişsel, ince motor, kaba motor, sosyal beceri-öz bakım ve genel gelişim) değerlendirilmektedir. Temel olarak, çocuğu yetiştiren kişiye uygulanır. Çocukların, 0-3 aydan başlayarak, 48-72 ay dilimine kadar aylık periyotlar ile dil gelişimi, zihinsel becerileri, küçük-kas gelişimi, büyük-kas gelişimi, sosyal gelişimi ve öz bakım becerileri tek tek incelenip gözlenerek puanlanır. Önemli olan, çocuk hakkında en sağlıklı bilgiyi elde edebilmektir.

Uygulama sonucu çocuğun genel gelişimi hakkında sistematik bilgiler verir ve muhtemel gelişim gerilikleri konusunda uyarır.

Benton Görsel Bellek Testi: 8 yaşından itibaren uygulanabilen, bireyin dikkat, algı ve bellek durumuna dair bilgi veren dikkat eksikliğinin tespit edilebildiği bir dikkat ve algı testidir. Görsel bellek, görsel algı ve ince motor (gördüğünü çizebilme) becerilerini ölçer. Gösterilen şeklin çizilmesi istenir bu şekiller üzerinden değerlendirme yapılır.

Porteus Labirentler Testi: 7 yaş 6 ay ile 14 yaş arasındaki bireylere uygulanan bireysel zekâ testi olarak kullanılmaktadır. Zekânın özel bir şeklini ölçen, kullanımı yaygın bir testtir. Zekânın planlama ve genel yeteneğini belirlemek amacıyla kullanılan test, 12 labirentli kartlardan oluşmaktadır.

Peabody Resim Kelime Eşleştirme Testi: 2 yaş 6 ay ile 11yaş 3ay yaş arası çocukların alıcı dil yaşının tespit edilebildiği, konuşma bozukluğu ve sözel ifadeye ışık tutan bir gelişim testidir. Özellikle alıcı dil becerilerini, kısaca kendine söyleneni anlama becerilerini ölçmek için kullanılır.

Bender Gestalt Görsel Motor Algılama Testi: 5 yıl 6 ay ile 10 yıl 11 ay arasındaki çocuklara uygulanan, görsel motor işlevini anlamak için kullanılan gelişimsel bir performans testidir. Test aynı zamanda hem yetişkin hem de çocuklarda mental geriliği, regresyonu, fonksiyon kaybını ve organik beyin hasarlarını saptamaya ve özellikle regresyon vakalarında da kişilik sapmalarını bulmaya ışık tutmaktadır.

Gessel Gelişim Figürleri Testi: 2- 6 yaş arası çocukların görsel motor ve algı gelişiminin değerlendirildiği bir gelişim testidir. Daha çok ilkokul öncesi dönemde uygulanır. Kolaydan zora doğru sıralanmış 7 şekilden oluşur. Çocuklarda motor beceri, görsel algı, görsel hafıza, el-göz koordinasyonu, küçük kas becerilerini ölçer. Kısa süreli hafızayı değerlendirir. Buradan elde edilen sonuca bakılarak kabaca IQ seviyesine ulaşılır. Pratik değerlendirmeler için oldukça işlevsel ve kültürler üstü bir testtir.

0-6 yaş çocuklarının gelişimsel değerlendirilmesinde kullanılan bir tarama testidir. Küçük çocuklarda var olan gelişimsel sorunları tespit etmek amacıyla geliştirilmiştir. Çocuğun yaşına uygun birtakım becerilerini değerlendirmek, gelişimsel olarak şüpheli durumları objektif olarak ölçmek ve risk altındaki çocukları izleyebilmek için 4 alt bölümden oluşan bir ölçektir.

Test, ebeveyn ve çocukla birlikte uygulanır. Anne babadan çocukla ilgili bazı bilgiler alınıp uygulamaya geçilir. Test formunda yer alan maddelerden anneye yöneltilmesi gereken sorular anneye, çocuğun yapması beklenen maddeler ise çocuğa yöneltilir.

Denver II Gelişimsel Tarama Testi, sağlıklı görünümdeki çocuklarda olası gelişimsel sorunları saptamak amacı ile kullanılır. Üç temel alanda değerlidir:

• Sağlıklı gözüken çocukları olası sorunları yönünden taraması,
• Gelişimsel gerilik olduğundan kuşkulanılan işlevleri saptama olanağı vermesi,
• Riskli bebekleri izlemede kullanılabilmesi. (Örneğin doğum öncesi sorunlar, düşük doğum ağırlıklı ya da erken doğmuş, çoğul gebelikler, ailede gelişimsel sorunu olanlar, yardımcı üreme teknikleri ile doğan bebekler v.b.)

Kişisel-sosyal, ince motor, dil ve kaba motor alanlarında çocuğun kendi yaş grubundaki diğer çocuklarla karşılaştırılarak hangi yüzdelik diliminde olduğunu göstermesi açısından diğer birçok gelişimsel tarama testine göre daha kolay uygulanma özelliği taşımaktadır. Denver II Testi, sahada şu üç alanda kullanılmaktadır:

Klinik Değerlendirme: Herhangi bir belirti göstermeyen sağlıklı çocuklarda ya da bazı belirtilerinden kuşkulanılan 0-6 yaş grubu çocuklarda tarama testi olarak kullanılmalıdır. Testin belirli aralıklarla uygulanması gereklidir. Ayrıca anne-babaya çocuk gelişimi konusunda bilgi ve öneri verebilmek için uygun bir ortam oluşturur.

Özel Eğitim: Gelişimsel sorunu konusunda tanı almış ve özel eğitime başlatılan çocukların ilk değerlendirmeleri ve aralıklı olarak tekrarlanarak eğitim programının olumlu ya da olumsuz etkilerinin izlenmesine yardımcı olur.

Okul Öncesi Kurumları: Okulöncesi eğitim kurumuna başlayan çocuğun beceri düzeyinin ve gelişiminin belirlenmesi ve olası bir sorunda doktora yönlendirme amaçlı kullanılabilir. Aileye bilgi vermek ve çocuğun eğitim programını oluşturmakta yararlı olur.

2-6 yaş arasındaki çocuklara uygulanan Stanford Binet Zekâ Testi, dünyada yaygın olarak kullanılan ölçme araçları arasındadır. Toplamda 15 alt testten oluşur ve 4 ana başlık altında gruplanmıştır. Bu 4 grup; sözel muhakeme, soyut görsel muhakeme, sayısal muhakeme ve kısa süreli bellektir. 15 alt testin sadece 6 tanesi tüm yaş gruplarına uygulanmakta olup, diğerlerinin uygulanışı çocuğun yaş aralığına göre değişmektedir.
Sözel Muhakeme: Çocuğun okuldan, evden ve sosyal çevresinden edindiği sözel bilgi ve anlamayı ve bu sözel becerilerini yeni durumlara nasıl uygulayabildiğini ölçer. Bu maddede çocuğun; kelime bilgisi, sosyal yargılama ve farkındalık, görsel materyal ve sosyal zekâda uygunsuz şekli ayırma, gerekli ve gereksiz ayrıntıyı birbirinden ayırt edebilme becerileri ölçülür.
Soyut-Görsel Muhakeme: Çocuğun muhakeme gücünü kullanarak matematik işlemlerini nasıl yorumlayıp çözdüğünü, örnekleri kafasında canlandırma becerilerini, görsel ve motor becerilerini, problem çözme becerilerini inceler.
Sayısal Muhakeme: Çocuğun sayısal muhakemesini, konsantrasyonunu ve sosyal kavramlar hakkındaki bilgi ve pratiğini ölçer.
Kısa Süreli Bellek: Çocuğun konsantrasyon becerilerini, kısa süreli hafızasını ve sıralama becerilerini ölçer. Bu bölümde cümle ve sayısal sıralamaları kullanarak çocuğun görsel ve duyusal kısa süreli belleği mercek altına alınır.

Gelişimin takip edilmesi çocuk sağlığının en temel noktalarındandır. Genetik yapı, sosyal çevre ve ebeveyn etkileşimi çocuğun gelişimindeki önemli belirleyicilerdir. Çocukluk dönemini önemli kılan en büyük etken ise beyin hücreleri arasındaki bağlantıların gelişme sürecinde olmasıdır.

Sosyal, dil ve bilişsel uyarıcılar açısından yetersiz bir ortam; erken çocukluk gelişimini olumsuz etkilediği gibi, okul dönemindeki akademik başarıyı da düşürür. Erişkinlikte ise işsizlik, düşük gelir ve suça eğilim gibi uzun erimli sonuçlara yol açabilir.

Gelişmiş ülkelerde yürütülen çalışmalar, 0-6 yaş döneminde çocuklara verilen desteğin kısa dönemde okul başarısında artışa, uzun dönemde ise kişinin sosyo-ekonomik düzeyinin yükselmesine dolayısıyla toplumsal kalkınmaya katkıda bulunduğunu göstermiştir.

0-6 Yaş Dönemi Çocuk Gelişimi İçin En Kritik Dönemdir!

Özellikle de ilk 4 yıl! Bu yaş aralığı çocuğun beyin gelişiminin büyük ölçüde tamamlandığı, temel alışkanlıklarının belirlendiği, kişilik özelliklerinin temelinin atıldığı dönemdir. 0-3 yaş arası emici zihin dönemidir. Bu süreçte çocuklar bilinç dışı olarak çevresindeki her şeyi sünger gibi emerler. Dolayısıyla içinde bulundukları ve maruz kaldıkları çevresel faktörler oldukça belirleyicidir. Takip eden 3-6 yaş arası dönemde bilinç dışı olarak öğrendiklerini bilinçli hale getirirler. 0-6 yaş arası dönemde çocukların beyindeki nöronlar çok hızlı hareket eder. Çok uyarana maruz kalmaları ve farklı deneyimler yaşamaları beyin gelişimlerini olumlu yönde etkiler. Doğuştan gelen kalıtımsal özelliklere, deneyimsel yaşantılar da eklendiğinde beynin gelişimi olumlu yönde ilerler. Kendine güven, dünyaya güven, temel sosyal beceriler, girişimcilik, kendini ifade edebilme gücü ve isteği gibi hayati özelliklerin temeli bu yaşlarda atılır. Çocuğun erken gelişim yıllarının önemi nedeniyle aileler özellikle bu süreçteki yaklaşımlarına özen göstermelidir.

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de 0-6 yaş arasındaki çocukları gelişimsel açıdan değerlendirmek amacıyla Denver II Gelişimsel Tarama Testi yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Zira erken tanı, sağlıklı bir gelişim için çok büyük önem taşımaktadır. Gelişim testleri aynı zamanda normal ya da hızlı gelişen çocukların güçlü yanlarını ortaya çıkarmak, desteklenmesi gereken alanları tespit etmek için de kullanılmaktadır.

Gelişim Takip Programı (GTP) Nasıl Uygulanır?

• İlk görüşmede, çocuğun gelişimsel değerlendirmesi yapılır. Bu değerlendirmede gelişim tarama testleri (Denver II, AGTE vb.) kullanılır.
• Çocuğun gelişimi; dil-bilişsel, ince motor, kaba motor, sosyal beceri, öz bakım ve genel gelişimi olmak üzere alana göre değerlendirilir.
• Gelişim testinde çıkan sonuca ve çocuğun içinde bulunduğu aya göre gelişim özellikleri anne babaya anlatılır. Bu ayda hangi becerileri kazanacağı, hangi davranışların ya da davranış problemlerinin olacağı konusunda bilgi verilir.
• Anne babalara evde uygulayabilecekleri, gelişim alanlarını desteklemeye yönelik etkinlikler önerilir. Ay gelişimine uygun oyun ve oyuncak önerilerinde bulunulur.
• Ebeveyn çocuk iletişiminin nasıl olacağı, problem durumlarda neye nasıl tepki verilmesi gerektiği konusunda bilgilendirme yapılır.
• Anne babanın yaşadığı problemlerle ilgili sorular cevaplanır.
• Gelişim testinin sonucuna göre sürecin nasıl işleneceğine ilişkin bilgi verilir.
• Gelişiminde gecikme ya da gerilik bulunan çocuklar ile yüksek riskli çocuklar için yönlendirmeler yapılır. Ebeveynler gerekli durumlarda ilgili doktora veya özel eğitime yönlendirilir.

Çocuğun gelişim takibini yaptırmak; çocuğun içinde bulunduğu gelişim evresini tanımak, bu evrelerin özelliklerini bilmek ve çocuğa doğru şekilde davranmak, çocukların sağlıklı gelişim içinde olup olmadığını izlemek, erken tanı ve müdahalede bulunmak ve çocukla sağlıklı iletişim kurmak açısından anne-babalara fayda sağlayacaktır.